با تغییر سیستم عکاسی از آنالوگ به دیجیتال و روی کار آمدن تاریک‌خانه های دیجیتالی، تحول بزرگی در هنر و صنعت عکاسی پدید آمد. این دگرگونی همراه با تغییرات روز به روز در سخت افزارها (دوربین، لنز و...) و نرم افزارهای مورد استفاد برای ویرایش و اصلاح عکس، همچنان نیز به سرعت ادامه دارد. یکی از این تحولات که در حوزۀ نرم افزاری هنر عکاسی پدید آمده است، استفاده از تکنیک اچ دی آر می باشد که در بین عکاسان خارجی و داخلی به سرعت در حال گسترش است.

قبل از این‌که به بحث اصلی و معرفی این تکنیک بپردازیم، از شما دعوت می‌کنم با هم به این سه عکس که از ایوان جانبی آرامگاه سعدی گرفته شده‌اند، نگاهی بیندازیم:

اینها سه عکس همزمان امّا با سه نوردهی متفاوت از یک مکان هستند که با استفاده از قابلیت براکتیک دوربین‌ دیجیتال تهیه شده‌اند. نوردهی تصویر اوّل در حالت متعادل (EV=0) است و این مشخصه برای دو تصویر بعدی به ترتیب 2- و 2+ است. گویا عکاس، تلاش داشته است تا با تغییر درجۀ دیافراگم، بین مناطق تاریک (قسمت انتهایی و داخل بقعۀ آرامگاه) و روشن عکس (نور تابیده شده از فواصل خالی بین ستون‌های سمت چپ تصویر بر روی زمین) تعادلی ایجاد کند تا هم بتواند افراد داخل بقعه را به همان خوبی که خودش با چشمانش می‌بیند نشان دهد و هم بتواند نور مناطق روشن تصویر را کنترل کند و از شدت بیش از حد آن‌ها جلوگیری کند. امّا با کمی دقت، متوجه خواهید شد که او در هیچ کدام از این سه عکس نتوانسته است به خواستۀ خود دست یابد؛ چرا که در تصویر آخر با آن که توانسته فضای داخل بقعه را به خوبی نشان دهد، امّا باز نمودن بیش از حد دیافراگم، باعث ایجاد نور شدید در قسمت‌های روشن شده است. در تصویر وسط، اگرچه با بستن دیافراگم توانسته است نور قسمت‌های روشن عکس را کنترل کند، اما در عوض، باعث از دست دادن قسمت‌های تیره شده است و در نهایت در عکس اول که برای ایجاد توازن، نوردهی را در حالت متعادل (EV=0) تنظیم کرده، هم باعث شده قسمت تاریک داخل بقعه به خوبی مشخص نشود و هم این‌که نور قسمت‌های روشن تصویر بیش از حد شده است.

شاید شما هم در هنگام عکاسی با این مشکل ـ که در اثر تفاوت یا فاصلۀ نوری زیاد (در اصطلاح عکاسی «گام» یا «استپ») بین مناطق تاریک و روشن در یک تصویر ایجاد می‌شودـ برخورد کرده باشید و این در حالی است که چشم انسان قادر است این تفاوت زیاد نوری را نادیده بگیرد و با ایجاد توازن بین نقاط تاریک و روشن، تصویری واضح با تمام جزئیات در اختیار ما قرار دهد. برای مثال عکاس هنگامی که در حالت عادی به صحنۀ بالا نگاه می‌کرده است، هم می‌توانسته افراد داخل بقعه را به وضوح تماشا کند و هم این‌که نور بیرون را به خوبی کنترل نماید.

رفع مشکل با تکنیک HDR:

HDR، شیوه‌ای نو در عکاسی است که برای طبیعی‌تر کردن سوژه عکاسی و نزدیک‌تر کردن عکس به آن چیزی که چشم انسان می بیند، ابداع شده است. در تکنیک HDR که مخفف high dynamic range است، عکاس می‌تواند با کمک نرم‌افزارهای‌ ویژه‌ای، با ترکیب چند عکس با نوردهی‌های متفاوت، در نهایت به یک عکس با دامنۀ بالایی از نوردهی دست پیدا کند که محدودیت‌های نوری عکس‌های قبلی را نداشته و در واقع، ویژگی‌های نوری تمام آن‌ها را در خود جمع کرده باشد. برای ساختن عکس های اچ دی آر، نرم افزاری متعددی در دسترس هستند که از مهم ترین آن‌ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- Photomatix

- Easy HDR

-( Adobe Photoshop (CS series

برای مثال به عکس زیر که به این شیوه و از ترکیب سه عکس بالا با استفاده از برنامۀ Photomatix pro 3.1 تهیه شده است، توجّه کنید:

 در این عکس، علاوه بر این که محدودیت‌های نوری داخل بقعه (نقاط تاریک) از بین رفته و افراد داخل آن ( که در دو عکس سمت چپ و میانی در بالا مشخص نبودند) به وضوح (مانند عکس سمت راست) قابل مشاهده‌اند، مشکلات نوری شدیدی که در نقاط روشن تصویر در محوطۀ خارج از بقعه (در عکس سمت راست و چپ) وجود داشت نیز از بین رفته و کل تصویر از نظر نوردهی، به نوعی توازن رسیده است.

هر چند از تکنیک اچ دی آر می‌توان برای طبیعی‌نگاری (نزدیک کردن عکس به تصویری که چشم انسان می‌بیند) استفاده کرد، امّا آنچه امروزه بیشتر شاهد آن هستیم، استفادۀ فراواقع گرایانه از این تکنیک است که با اشباع بیش از حد رنگ‌ها و سایه و روشن‌های عکس، تصویری که بیشتر به نقاشی نزدیک است را پدید می‌آورند به طوری که  کمتر کسی با دیدن آن فکر می‌کند که این تصویر، یک عکس از یک صحنۀ واقعی می تواند باشد.

در ادامه دو نمونه دیگر از این عکس ها را می بینید. در مطلب بعد شما را با نحوه انجام تکنیک اچ دی آر در نرم افزار فتوشاپ آشنا خواهم کرد.